Statystyki Państwowej Straży Pożarnej od kilku lat wykazują, że z każdym, minionym rokiem rośnie ilość wybuchów butli z gazem płynnym. Do feralnych zdarzeń najczęściej dochodzi w budynkach mieszkalnych o zabudowie wielorodzinnej, rzadziej natomiast do eksplozji butli dochodzi w zakładach produkcyjnych.

Skutki wybuchów są tragiczne. Poszkodowani ludzie są okaleczeni lub giną. Mieszkania wymagają kapitalnych remontów bądź nadają się wyłącznie do wyburzenia, a budynki produkcyjne (bądź budynki stanowiące majątek zakładu) są wyłączane z eksploatacji, co może skutkować dłuższym przestojem np. w prowadzonej działalności.

Najczęstszymi przyczynami wybuchu butli z gazem płynnym są nieszczelności butli oraz instalacji do nich doprowadzanych. Ponadto dostarczane butle bywają wadliwe, z wybrakowanymi zaworami reduktorów (brak uszczelek), skorodowane, posiadające zardzewiałe pokrętła. Stanowią realne zagrożenie dla konsumentów i mogą działać jak bomba z opóźnionym zapłonem.

Taką „bombę” dostarczono kilka lat temu do jednego z zakładów jubilerskich na terenie Trójmiasta. Butla miała zasilać palnik gazowy, służący obróbce materiałów. Znajdowała się w pomieszczeniu, w którym panowała wysoka temperatura. Doszło do wybuchu gazu propan – butan, który spowodował rozległe oparzenia u pracowników znajdujących się na hali oraz pożar w budynku. Trzy osoby zmarły, a trzy kolejne doznały trwałego uszczerbku zdrowia. Właściciel zakładu zamknął działalność produkcyjną.

Śledztwo wykazało, że przyczyną nieszczęśliwego zdarzenia była przepełniona i niesprawna butla produkcji… NRD, nie mająca atestu. Doszło do rozszczelnienia zbiornika poprzez nadmierne ciśnienie w jego wnętrzu. Opisane zaniedbania ze strony firmy dostarczającej butle z gazem doprowadziły do tragedii.

Aby uniknąć problemów związanych z eksploatacją i przechowywaniem butli z gazem płynnym należy stosować się do wytycznych wynikających z Rozporządzenia Ministra Infrastruktury z 12 kwietnia 2002 roku w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie (DzU nr 75, poz. 690 z późn. zm.), jak i zasad bezpieczeństwa opracowanych przez dostawców gazu:

I. Transport ładunków gazowych (butli z gazem):

1. Przed przystąpieniem do transportu butli należy sprawdzić czy zawór jest dokręcony i czy posiada uszczelkę gumową przy wylocie zaworu.
   2. Następnie należy umocować nakrętkę na wylocie zaworu, a na butlę pozbawioną kołnierza nakręcić kołpak ochronny.
   3. Butlę należy przewozić lub przenosić w pozycji pionowej.
   4. Przy transporcie butla winna być zabezpieczona przed upadkiem.
   5. Butli nie wolno rzucać, przewracać, toczyć, uderzać itp.
   6. Butli nie wolno przewozić razem z innymi materiałami wybuchowymi, łatwopalnymi itp.

II. Przechowywanie butli gazowych:

1. Butli nie wolno przechowywać w warunkach wpływających ujemnie na ich wytrzymałość, np. w otoczeniu, w którym zachodzi możliwość działania substancji korodujących.
   2. Butli nie wolno przechowywać w pobliżu powierzchni promieniujących ciepło w odległości mniejszej niż 1,5 m.
   3. Butli nie wolno umieszczać w sąsiedztwie liczników elektrycznych, gniazd wtykowych i urządzeń powodujących iskrzenie.
   4. Temperatura pomieszczenia, w którym znajduje się butla nie może przekraczać 35°C.
   5. Butli nie należy przechowywać w pomieszczeniach, w których:

• poziom podłogi znajduje się poniżej otaczającego terenu;
• znajdują się inne materiały łatwopalne;
  
• nie ma zainstalowanych aparatów gazowych.

1. W budynku mieszkalnym, mającym instalację zasilaną z sieci gazowej, stosowanie instalacji gazu płynnego z butli jest zabronione.
   7. W mieszkaniu, warsztacie lub lokalu użytkowym można przechowywać nie więcej niż dwie butle przyłączone do urządzeń gazowych, o zawartości gazu do 11 kg.
   8. Butle należy ustawiać w pozycji pionowej – zabezpieczając przed przewróceniem, uderzeniem, dostępem osób niepowołanych, dzieci itp.
   9. Nie należy ustawiać  butli w miejscach nasłonecznionych.

III. Wymiana butli gazowej.

Wymiana butli gazowej wymaga wykonania następujących czynności:

1. Należy zakręcić zawór na butli pustej (w prawo).
   2. Odkręcić reduktor od butli. Nakrętka reduktora posiada „lewy” gwint, odkręca się w prawo.
   3. Butlę pustą odstawić w bezpieczne miejsce. Zakręcić zaślepkę i kołpak (w butlach bez kołnierza ochronnego).
   4. Z butli pełnej zdjąć kołpak zakrywający zawór (w butlach bez kołnierza ochronnego).
   5. Sprawdzić czy zawór butlowy jest zakręcony. Odkręcić zaślepkę z tworzywa na zaworze (lewy gwint).
   6. Sprawdzić stan uszczelki gumowej, w razie potrzeby wymienić.
   7. Butlę ustawić w miejscu przeznaczenia.
   8. Zakręcić reduktor. Nakrętka reduktora dokręca się w „lewo”.
   9. Sprawdzić czy zawory odbiornika gazu (np. kuchni gazowej) są zamknięte. 10. Odkręcić zawór na butli (w lewo). Sprawdzić szczelność całej instalacji pokrywając zawór butli, reduktor, złącza wodą z roztworem mydła. Powiększające się pęcherzyki piany mydlanej wskazują, że połączenie jest nieszczelne.

Dokręcenie może być dokonywane tylko przy zamkniętym zaworze butlowym. W razie nie możliwości uzyskania szczelności wezwać uprawnionego instalatora gazu płynnego.

Szczelności butli gazowej i instalacji w żadnym wypadku nie wolno badać otwartym ogniem (np. przy użyciu zapałki lub zapalniczki)!

IV. Uwagi końcowe.

Przy ulatnianiu się gazu należy:

1. Zakręcić zawór główny butli.
   2. Wyłączyć lub wygasić wszelkie źródła otwartego ognia, a także źródła światła.
   3. Nie włączać żadnych odbiorników elektrycznych (lodówka, pralka itp.).
   4. Otworzyć drzwi i okna.
   5. Odłączyć butlę i wynieść w bezpieczne miejsce.
   6. Zawiadomić dostawcę gazu lub uprawnionego instalatora.

Nie wolno dokonywać żadnych zmian i przeróbek w instalacji wykonanej przez uprawnionego instalatora.