Gwarancja środowiskowa ubezpieczeniowa
Działalność firm, które zajmują się przetwarzaniem, zbieraniem lub składowaniem odpadów może powodować szkodliwe skutki dla środowiska. Dlatego podmioty te są zobowiązane do uzyskania zezwolenia na wykonywanie powyższych czynności. W związku z udzieleniem zezwolenia ustawodawca zobowiązał podmioty, które z takiego zezwolenia będą korzystać do ustanowienia zabezpieczenia w wysokości umożliwiającej pokrycie kosztów wykonania zastępczego na wypadek powstania potencjalnych roszczeń dotyczących usunięcia i zagospodarowania odpadów, ewentualnie konieczności usunięcia negatywnych skutków w środowisku lub szkód w środowisku w efekcie decyzji administracyjnej wydanej w związku z nieprawidłowościami w przechowywaniu lub zbieraniu odpadów albo składowaniem odpadów. Zaproponowano kilka form zabezpieczenia powyższych roszczeń, a wśród nich gwarancję ubezpieczeniową, oprócz gwarancji bankowej, polisy czy depozytu.
W niniejszym artykule przybliżymy tematykę gwarancji środowiskowej ubezpieczeniowej. Odpowiemy na pytania: co to jest gwarancja środowiskowa? kto może z niej skorzystać? jakie są rodzaje gwarancji ubezpieczeniowych środowiskowych? jak wygląda procedura uzyskania gwarancji? dlaczego warto z niej skorzystać? jakie są różnice między gwarancją środowiskowa i polisą - umową ubezpieczenia odpowiedzialności za szkody w środowisku ?
Gwarancja środowiskowa – co to jest? Kto może z niej skorzystać?
Gwarancja środowiskowa ubezpieczeniowa stanowi formę zabezpieczenia roszczeń z tytułu pokrycia kosztów wykonania zastępczego usunięcia odpadów i ich zagospodarowania oraz usunięcia negatywnych skutków w środowisku lub szkód w środowisku w ramach prowadzonej działalności polegającej na zbieraniu lub przetwarzaniu odpadów (zgodnie z art. 48a ustawy o odpadach) albo z tytułu wykonania zobowiązań do usuwania i likwidacji negatywnych skutków w środowisku oraz szkód w środowisku w związku z prowadzeniem składowiska odpadów (zgodnie z art. 125 ustawy o odpadach).
To produkt oferowany przez zakłady ubezpieczeniowe, skierowany do przedsiębiorców, posiadających pozwolenie w zakresie przetwarzania, zbierania i składowania odpadów, którzy prowadzą działalność gospodarczą, stwarzającą potencjalne zagrożenie dla środowiska. Mogą to być np.:
Aby sprostać ustawowym wymogom, muszą oni przedstawić organom administracji publicznej odpowiednie zabezpieczenia finansowe.
O gwarancję środowiskową mogą ubiegać się zarówno osoby fizyczne prowadzące działalność gospodarczą, jak i osoby prawne, a także jednostki organizacyjne, które nie mają osobowości prawnej, jednak prowadzą działalność gospodarczą.
Jakie są rodzaje gwarancji ubezpieczeniowych środowiskowych?
Możemy wyróżnić dwa rodzaje gwarancji ubezpieczeniowych środowiskowych:
1) Gwarancja środowiskowa pokrycia kosztów wykonania zastępczego, o którym mowa w art. 48a ust. 1 ustawy z dnia 14 grudnia 2012 r. o odpadach,
2) Gwarancja środowiskowa wykonania zobowiązań do usuwania i likwidacji negatywnych skutków w środowisku oraz szkód w środowisku w związku z prowadzeniem składowiska odpadów (tj. zabezpieczenie stosowane na podstawie art. 125 ustawy z dnia 14 grudnia 2012 r. o odpadach).
Gwarancje te różnią się między sobą zarówno zakresem podmiotowym, jak i zakresem przedmiotowym.
Pierwszy rodzaj gwarancji środowiskowej stanowi Gwarancja środowiskowa pokrycia kosztów wykonania zastępczego, o którym mowa w art. 48a ust. 1 ustawy z dnia 14 grudnia 2012 r. o odpadach.
Stanowi ona zabezpieczenie roszczeń o pokrycie kosztów:
Złożenie zabezpieczenia jest niezbędne do uzyskania zezwolenia na prowadzenie działalności związanej z odpadami w zakresie zbierania lub przetwarzania odpadów.
Przetwarzanie odpadów polega na:
Zbieranie odpadów polega na prowadzeniu działalności związanej ze zbieraniem odpadów, np. w formie punktu skupu surowców wtórnych. Przez zbieranie odpadów rozumie się gromadzenie odpadów przed ich transportem do miejsca przetwarzania, a w tym wstępne sortowanie nieprowadzące do zasadniczej zmiany charakteru i składu odpadów oraz niepowodujące zmiany klasyfikacji odpadów.
Samego procesu zbierania odpadów nie należy mylić z procesem magazynowania odpadów. Zgodnie z ustawą o odpadach przez magazynowanie odpadów rozumie się czasowe przechowywanie odpadów obejmujące:
Czyli jeśli np. pracownicy umieszczają odpady powstające w procesie produkcyjnym w koszach znajdujących się na hali produkcyjnej, to nie jest to zbieranie odpadów, tylko magazynowanie.
Zobowiązanym (Dłużnikiem) tego rodzaju gwarancji środowiskowej są posiadacze odpadów, którzy prowadzą działalność w zakresie zbierania lub przetwarzania odpadów (np. PSZOK - Punkt Selektywnej Zbiórki Odpadów Komunalnych, RIPOK - Regionalna Instalacja Przetwarzania Odpadów Komunalnych), z wyłączeniem zarządzających składowiskiem odpadów.
Beneficjentem natomiast jest Skarb Państwa reprezentowany przez właściwy organ, np. marszałka województwa, starostę.
Wysokość zabezpieczenia wynika bezpośrednio z postanowienia marszałka województwa lub starosty o wysokości i formie zabezpieczenia roszczeń oraz jest pochodną wielkości zbieranych lub przetwarzanych odpadów. Wysokość ustanowionego zabezpieczenia ma umożliwić pokrycie kosztów wykonania zastępczego decyzji nakazującej posiadaczowi odpadów usunięcie odpadów z miejsca nieprzeznaczonego do ich składowania lub magazynowania, w tym usunięcia odpadów i ich zagospodarowania łącznie z odpadami stanowiącymi pozostałości z akcji gaśniczej lub usunięcia negatywnych skutków w środowisku lub szkód w środowisku w rozumieniu ustawy z dnia 13 kwietnia 2007 r. o zapobieganiu szkodom w środowisku i ich naprawie w ramach prowadzonej działalności polegającej na zbieraniu lub przetwarzaniu odpadów.
Posiadacz odpadów jest obowiązany utrzymywać ustanowione zabezpieczenie roszczeń przez okres obowiązywania zezwolenia na zbieranie odpadów lub zezwolenia na przetwarzanie odpadów i po zakończeniu obowiązywania tych zezwoleń, do czasu uzyskania ostatecznej decyzji o zwrocie zabezpieczenia roszczeń.
Towarzystwa ubezpieczeń z reguły wystawiają gwarancje środowiskowe na okres roku.
Drugi rodzaj gwarancji środowiskowej stanowi Gwarancja środowiskowa wykonania zobowiązań do usuwania i likwidacji negatywnych skutków w środowisku oraz szkód w środowisku w związku z prowadzeniem składowiska odpadów (tj. zabezpieczenie stosowane na podstawie art. 125 ustawy z dnia 14 grudnia 2012 r. o odpadach)
Zabezpieczenie obejmuje roszczenia z tytułu wystąpienia negatywnych skutków w środowisku oraz szkód w środowisku w rozumieniu ustawy z dnia 13 kwietnia 2007 r. o zapobieganiu szkodom w środowisku i ich naprawie w związku z prowadzeniem składowiska odpadów.
Złożenie zabezpieczenia jest niezbędne do uzyskania zezwolenia na prowadzenie działalności związanej z prowadzeniem składowiska odpadów (składowaniem odpadów).
Składowanie odpadów oznacza trwałe odkładanie odpadów na składowisku odpadów.
Zobowiązanym (Dłużnikiem) są w tym wypadku zarządzający składowiskiem odpadów rozumianym zgodnie z definicją ustawy, jako obiekt budowlany przeznaczony do składowania odpadów.
Beneficjentem jest Skarb Państwa reprezentowany przez właściwy organ, np. marszałka województwa, starostę, wydający decyzję zatwierdzającą instrukcję prowadzenia składowiska odpadów.
Wysokość zabezpieczenia jest określana w decyzji organu wydającego pozwolenie na prowadzenie składowiska odpadów. Organy administracji ustalają wysokość zabezpieczenia indywidualnie.
W przypadku wystąpienia negatywnych skutków środowisku lub szkód w środowisku urząd może zdecydować o przeznaczeniu środków z zabezpieczenia roszczeń na usunięcie tych skutków, jeśli nie zrobił tego na własny koszt zarządzający składowiskiem odpadów.
Gwarancja środowiskowa – jak ją uzyskać?
Procedura uzyskania gwarancji obejmuje następujące elementy:
Żeby uzyskać gwarancję środowiskową, należy złożyć do zakładu ubezpieczeniowego wniosek wraz z kompletem dokumentów. Po złożeniu wniosku zakład ubezpieczeń przystępuje do analizy finansowej oraz oceny ryzyka podmiotu ubiegającego się o gwarancję. W przypadku większych sum gwarancji ubezpieczeniowych dodatkowo przeprowadza się audyt, który ma pozwolić na określenie stopnia ryzyka związanego z potencjalną szkodą i możliwym roszczeniem. Po pozytywnej weryfikacji ryzyka zakład ubezpieczeń składa wnioskodawcy ofertę w zakresie warunków umowy o udzielenie gwarancji, w tym warunków dotyczących zabezpieczenia i następuje ustalenie tekstu gwarancji. Gwarancja jest wydawana po dopełnieniu wszelkich formalności związanych z zawarciem umowy o gwarancję i ustanowieniem zabezpieczeń oraz po opłaceniu składki.
Dlaczego warto skorzystać z gwarancji ubezpieczeniowej środowiskowej?
Przede wszystkim gwarancja środowiskowa pozwala na spełnienie wymogu złożenia zabezpieczenia w celu pozyskania przez firmę zezwoleń wymaganych przez odpowiednie przepisy prawa w zakresie ochrony środowiska np. zezwolenia na prowadzenie działalności w zakresie przetwarzania i składowania odpadów, pozwolenia na prowadzenie składowiska odpadów.
Przyznanie gwarancji środowiskowej to swego rodzaju poświadczenie dobrej kondycji finansowej firmy, gdyż w procesie weryfikacji przedsiębiorstwo jest poddawane szczegółowej analizie finansowej oraz ocenie ryzyka. Dzięki temu zyskuje wiarygodność w oczach przedstawicieli organów administracji publicznej, którzy zajmują się ochroną środowiska i udzielaniem zezwoleń/pozwoleń.
Gwarancja środowiskowa nie wymaga "zamrożenia" na kilka lat pieniędzy klienta na rachunku organu administracji państwowej/samorządowej. Opłata z tytułu gwarancji stanowi bowiem pewien procent wymaganego zabezpieczenia. Tym samym ryzyko utraty płynności finansowej w przedsiębiorstwie maleje.
Gwarancja ubezpieczeniowa w przeciwieństwie do umowy ubezpieczenia odpowiedzialności za szkody w środowisku nie zawiera wyłączeń zakresowych ochrony ubezpieczeniowej, udziałów własnych lub franszyz. Dla Beneficjentów stanowi najpełniejsze zabezpieczenie roszczeń. Wypłata z gwarancji ubezpieczeniowej środowiskowej nie jest uzależniona od powstania wypadku jakim jest szkoda w środowisku lub bezpośrednie nią niezagrożenie.
Jakie są różnice między gwarancją środowiskowa i polisą - umową ubezpieczenia odpowiedzialności za szkody w środowisku ?
Gwarancja ubezpieczeniowa ma szereg różnic w stosunku do polisy - umowy ubezpieczenia odpowiedzialności za szkody w środowisku. Przedstawiamy je w poniższej tabeli.
Podsumowując, gwarancja środowiskowa ubezpieczeniowa jest jedną z wielu form zabezpieczenia roszczeń z tytułu wystąpienia negatywnych skutków w środowisku i szkód w środowisku oraz usunięcia odpadów. Cieszy się coraz większą popularnością wśród przedsiębiorców zajmujących się przetwarzaniem, zbieraniem czy składowaniem odpadów. Mają oni większą świadomość korzyści wynikających z korzystania z gwarancji ubezpieczeniowych. Zdają sobie też sprawę, że bez tego zabezpieczenia nie utrzymają bądź nie uzyskają zezwolenia na prowadzenie działalności związanej z gospodarowaniem odpadami.
Underwriter Ubezpieczeń Finansowych, Główny Specjalista w Biurze Ubezpieczeń Finansowych. Absolwentka Wydziału Zarządzania, kierunek: Finanse i Bankowość na Uniwersytecie Gdańskim. Z ubezpieczeniami finansowymi związana od 2001 r., w Grupie ERGO Hestia od 2015 r.
