Biura ubezpieczeń korporacyjnych spotykają się często z sytuacją modernizacji lub budowy nowych instalacji procesowych na terenach ubezpieczanych spółek. Nowe inwestycje, realizowane na terenach zakładów przemysłowych, powinny podlegać szczegółowej analizie ryzyka obejmującej cały cykl życia obiektu, będącej elementem zarządzania bezpieczeństwem procesów.

W niektórych przypadkach konieczność przeprowadzenia analizy wynika z konkretnych dyrektyw unijnych , w innych, związana jest z dobrą praktyką inżynierską. Przedmiotowa ocena dotyczyć powinna przede wszystkim technologii stwarzających największe zagrożenie awarią, w związku z wykorzystaniem w procesach produkcyjnych reakcji chemicznych oraz przemian fizycznych np. branża chemiczna, petrochemiczna, gazownicza, energetyczna. Natomiast narzędzia analiz mogą być stosowane również w innych gałęziach przemysłu, w zależności od potencjału zagrożeń dla życia i zdrowia ludzkiego, środowiska czy też majątku.

W praktyce do oceny ryzyka mogą być stosowane zarówno metody porównawcze odnoszące się do instalacji o podobnym przeznaczeniu (metody indeksowe, listy kontrolne), metody przeglądowe (PHA, HAZID, HAZOP, What if) oraz metody analityczne (FMEA, FTA,ETA, CCA).

Tab. 1. Zastosowanie metod analizy ryzyka w zależności od etapu realizacji inwestycji

MetodaProjekt wstępnyProjektEksploatacjaModernizacjaPHAtak--takHAZIDtak--takHAZOP-takmoże być stosowanatakListy kontrolne (checklisty), Metody indeksowemoże być stosowanamoże być stosowanatakmoże być stosowanaWhat iftak-może być stosowanatakAnaliza bezpieczeństwa oprogramowania-tak-tak

W zależności od etapu na którym znajduje się aktualnie inwestycja, weryfikacja wskazanych dokumentów, może znacznie ułatwić ocenę ryzyka ubezpieczeniowego. Uzyskanie szczegółowych informacji dotyczących ubezpieczanego obiektu, wielkości i skali występujących zagrożeń oraz zastosowanych lub planowanych zabezpieczeń, umożliwia identyfikację ryzyka zarówno w kontekście przedmiotowej inwestycji jak i otoczenia w którym zostanie ona zlokalizowana.

Wyjaśnienie skrótów:

PHA – wstępna analiza zagrożeń, metoda matrycowa umożliwiająca ustalenie zagrożeń, które zostały już rozpoznane oraz wykrycie nowych zagrożeń pod kątem funkcjonowania obiektu w określonym otoczeniu

HAZID – szczegółowa metoda identyfikacji zagrożeń na wczesnym etapie projektowym lub przedprojektowym. W odróżnieniu od analizy HAZOP ukierunkowanej na bezpieczeństwo procesu, HAZID dotyczy wszystkich aspektów projektu włączając uwarunkowania lokalne takie jak: budowa, rozruch, eksploatacja, konserwacja oraz czynniki zewnętrzne np. wpływ inwestycji na otoczenie. Opracowanie obejmuje zarówno szkody majątkowe związane ze zniszczeniem mienia, utratą zysku jak i pogorszeniem warunków środowiskowych i oddziaływaniem na najbliższe otoczenie.

HAZOP – analiza zagrożeń i zdolności operacyjnych, stanowi szczegółową analizę zagrożeń procesowych. Narzędzie wykorzystywane w celu minimalizacji poziomu zagrożeń w instalacjach i procesach. Podstawowym założeniem analizy jest weryfikacja kolejnych etapów procesów i pomiar odchyleń od stanu zakładanego. Dla każdego przypadku analizowane są przyczyny odchylenia, jego skutki oraz istniejące zabezpieczenia.

Metody indeksowe – (DOW index, OPS index)

Checklisty – listy kontrolne, zawierające szereg pytań wymagających weryfikacji w celu rozpoznania istniejących zagrożeń.

FMEA – analiza rodzajów i skutków możliwych błędów, metoda polega na identyfikacji poszczególnych instalacji oraz podzespołów oraz ocenie wpływu pojedynczej awarii na działanie pozostałych elementów systemu

FTA – analiza drzewa błędów, metoda dedukcyjna analizy bezpieczeństwa. Umożliwia identyfikację czynników, które mogą przyczynić się do wystąpienia niepożądanych zdarzeń.

ETA – analiza drzewa zdarzeń, metoda obrazująca zdarzenia mogących w różnym stopniu wpłynąć na wystąpienie tych samych zagrożeń.

CCA – analiza skutków, metoda umożliwiająca identyfikację konsekwencji dla wystąpienia poszczególnych przyczyn.