Sztuka inwestycji (w sztukę). O czym warto wiedzieć?

Rynek sztuki stał się obecnie jednym z najdynamiczniej zmieniających się rynków kapitałowych na świecie. W obliczu licznych kryzysów i spadku zaufania do tradycyjnych form inwestowania, inwestycje alternatywne, w tym sztuka, zyskują coraz większą popularność. Rynek ten odnotowuje stabilny wzrost, sięgający 3% w stosunku do roku 2022 według raportu Art Basel & UBS "The Art Market 2023". Globalna sprzedaż dzieł sztuki wyniosła 67,8 mld USD. Trend ten jest od kilku lat wyraźnie widoczny również w Polsce - według danych, aż 71 %. ankietowanych wskazywało właśnie dzieła sztuki jako doskonały obszar dla inwestycji alternatywnych. Według raportu portalu Artinfo.pl na rodzimym rynku aukcyjnym widoczna jest korekta po rekordowym, pandemicznym, roku 2021 r., co nie zmienia faktu, że w 2023 r. odnotowano 15% wzrost sprzedaży względem roku 2020 r.

Inwestowanie w dzieła sztuki z jednej strony oferuje stabilność, ponieważ nie podlegają one krótkoterminowym fluktuacjom cen, które obserwować można w innych obszarach. Z drugiej jednak, wymaga starannego zapoznania się z ryzykiem, które ze sobą niesie.

Decydując się na tego typu inwestycję musimy przyjąć długoterminowy horyzont, zarówno w zakresie wzrostu wartości nabytych obiektów, jak i możliwości ich spieniężenia. Wartość dzieł sztuki jest subiektywna i uzależniona od gustu oraz preferencji rynku, co sprawia, że zmiany w modzie artystycznej mogą wpłynąć na wartość inwestycji. Ponadto istnieje ryzyko manipulacji cenami, fałszowania dzieł oraz wpływu zewnętrznych czynników, takich jak chociażby kontrowersje wokół artysty / artystki. Dodatkowo, brak łatwej likwidacji aktywów i zmienna dynamika rynku mogą utrudnić sprzedaż dzieł sztuki w przypadku nagłej potrzeby gotówki. Dlatego też, inwestowanie w sztukę wymaga od inwestorów odpowiedniej wiedzy, świadomości rynkowej oraz umiejętności oceny dzieł sztuki.

Niewątpliwie przed podjęciem decyzji o poczynieniu takiej inwestycji warto zastanowić się czy interesować będzie nas zakupienie pojedynczej pracy twórcy/twórczyni o ugruntowanej pozycji, zgromadzenie swobodnego zbioru obiektów czy też stworzenie własnej kolekcji. W tym trzecim wariancie konieczne jest nakreślenie cechy wspólnej, klucza, według którego kupować będziemy dzieła sztuki. Może to być m.in. twórca, temat, technika czy wybrany okres w sztuce. Świadome kształtowanie kolekcji przyczynia się do wzrostu jej wartości. Konieczne jest również nakreślenie poziomu inwestycji, którą planujemy zrealizować. Grafikę lub prace młodych twórców i twórczyń nabyć możemy już za kilkaset złotych, jednakże za obraz artysty o ugruntowanej pozycji na rynku oraz w historii sztuki zapłacimy już od kilkudziesięciu tysięcy do wręcz kilku milionów złotych, czego przykładem mogą być obrazy Wojciecha Fangora. W każdym z nakreślonych scenariuszy możemy liczyć się z zyskami, ale ich skala oraz tempo będą się znacząco różnić.

Zdefiniowanie naszych potrzeb i oczekiwań może przynieść jedynie staranna edukacja – obserwowanie aukcji, targów i działań galerii pozwoli na poznanie trendów oraz zrozumienie jakie prace cieszą się szczególnym popytem. W 2023 roku wciąż niesłabnącą popularnością cieszyła się sztuka współczesna, stanowiąca aż 48% globalnej sprzedaży (Raport Art Basel & UBS "The Art Market 2023").

Równie pomocne może być korzystanie z wiedzy ekspertów. Rynek sztuki niesie ze sobą pewne zagrożenia, takie jak subiektywna wartość prac, zmienność trendów i manipulacje cenami, a kontrolowanie ryzyka jest kluczowe. Doświadczenie specjalistów / specjalistek może pomóc w uniknięciu pułapek oraz przyczynić się do podjęcia przemyślanej decyzji.

Niemniej ważne jest określenie własnych preferencji artystycznych. Inwestowanie w dzieła sztuki nie tylko pozwala na dywersyfikację portfela i osiągnięcie satysfakcjonujących zysków, ale również daje możliwość obcowania z ciekawym obszarem działalności człowieka, co dla wielu przeradza się w prawdziwą pasję.