Hybrydowe instalacje OZE wyzwaniem także dla ubezpieczycieli

Energia elektryczna pochodząca z odnawialnych źródeł energii (OZE) mocno zyskuje na znaczeniu. Według Agencji Rynku Energii moc zainstalowana OZE w Polsce w ostatnim roku wzrosła o jedną piątą, osiągając na koniec grudnia 2024 r. 33,6 GW. Dla porównania - łączna moc zainstalowana wszystkich źródeł energii elektrycznej w kraju to 72,8 GW, a to oznacza, że energetyka odnawialna stanowi już prawie połowę mocy zainstalowanej w polskim miksie energetycznym. Pod względem mocy zainstalowanej, 63% energii odnawialnej pochodzi z instalacji fotowoltaicznych, a 30% to energetyka wiatrowa.

Warto także zwrócić uwagę, na to, że fotowoltaika jako odnawialne źródło energii towarzyszy nam już drugą dekadę, a turbiny wiatrowe są z nami trzy dziesięciolecia. Natomiast właśnie w ostatnim czasie te źródła energii stają się kluczowym elementem strategii przedsiębiorstw. Powodów jest co najmniej kilka: redukcja kosztów energii oraz bezpieczeństwo i niezależność energetyczna, łatwy dostęp do finansowania i nowych rynków, unijne regulacje ESG dotyczące redukcji emisji CO2, jak również budowanie wizerunku podmiotu zaangażowanego w ochronę środowiska czy zrównoważony rozwój. Słowem: panuje wszechobecny trend na transformację energetyczną. Ubezpieczyciele również za nim podążają.

Perspektywy rozwoju dla zielonej energii

Niestety zdarza się, że przedsiębiorstwa z biznesplanem na OZE, mierzą się z trudnościami w realizacji swoich strategii ze względu na niewydolność krajowego systemu elektroenergetycznego. Brak modernizacji sieci przez operatora systemu przesyłowego oraz brak nowych przyłączy - skutkują wprowadzaniem ograniczeń dla energii produkowanej z OZE i zwolnieniem dotychczasowego tempa transformacji. Jak dotkliwe dla przedsiębiorstw mogą być te ograniczenia dobrze ilustrują poniższe przykłady:

- według URE w 2022 r. padł rekord liczby odmów wydania warunków przyłączeniowych, głównie z powodu braku odpowiednich warunków technicznych dotyczących wydajności sieci. Odmówiono przyłączenia 51 GW mocy.

- w marcu 2024 r. z uwagi na curtailment, czyli limity w produkcji OZE mające na celu zmniejszenie obciążenia sieci w danym momencie dnia, w wyniku decyzji PSE S.A., do sieci nie trafiły 44 GWh, wygenerowane przez farmy fotowoltaiczne.

Systemy hybrydowe

Jako kraj, którego polityka energetyczna od lat bazuje na scentralizowanej energii konwencjonalnej, możemy być aktualnie zaskoczeni skalą rozwoju OZE i nie do końca przygotowani na jej skutki, ale wydaje się, że można temu zaradzić. Receptą mogą być hybrydowe instalacje OZE.

To systemy produkcji energii elektrycznej, które wykorzystują co najmniej dwa źródła odnawialne, np. słońce i wiatr, oraz wyposażone są w magazyn energii elektrycznej. Takie rozwiązanie pozwala poprawić efektywność OZE w kontekście wykorzystania aktualnej infrastruktury technicznej, redukując jej obciążenie. Jednak zalet stosowania hybrydy OZE jest dużo więcej.

Różne źródła energii uzupełniają się, produkcja energii jest bardziej stabilna, a efektywność wykorzystania mocy przyłączeniowych większa. Z kolei możliwość magazynowania energii minimalizuje marnowanie nadwyżek energii. Dodatkowo mechanizm cable pooling, czyli współdzielenie infrastruktury energetycznej, pozwala na optymalne wykorzystanie przyłącza. Jeśli chodzi o proces administracyjny, jest on uproszczony, bo mamy jedno postępowanie dla całej instalacji.

Z drugiej strony należy wspomnieć, że eksploatacja instalacji hybrydowych OZE niesie ze sobą kilka potencjalnych zagrożeń. Są to: awaryjność systemu spowodowana złożonością instalacji oraz ryzyka związane z magazynowaniem energii, zwłaszcza w przypadku baterii litowo-jonowych, które mogą się przegrzewać i powodować pożary.

„Wąskim gardłem” systemu jest stacja GPO (Główny Punkt Odbioru), którego zadaniem jest odbiór energii elektrycznej z jednostek wytwórczych, np. farmy fotowoltaicznej i wiatrowej oraz wprowadzenie jej do systemu dystrybucyjnego energii elektrycznej. W przypadku awarii GPO nie można przesłać energii z instalacji hybrydowej do systemu dystrybucyjnego.

Jakość, bezpieczna eksploatacja, nadzór

Aby zminimalizować ryzyka związane z instalacją hybrydową należy przestrzegać kilku zasad. Przede wszystkim kluczowa jest jakość wykonania poszczególnych elementów oraz ich zgodność z projektem - stanowią one podstawę do dalszej analizy ryzyka. Niezwykle istotne jest cykliczne prowadzanie odpowiednich przeglądów instalacji, zaczynając od wykorzystania kamer termowizyjnych, a kończąc na zaawansowanej analizie olejów turbin wiatrowych i transformatorów – to czynniki, które decydują o bezpiecznej eksploatacji. Praktyka wskazuje także na potrzebę zabezpieczania rozdzielni elektrycznych w zaawansowane systemy sygnalizacji pożarowej.

Nie można zapominać też o systemach nadzoru nad pracą magazynu energii z monitorowaniem stanu ogniw. Systemy wczesnej detekcji gazów uwalnianych w wyniku reakcji w ogniwach litowo-jonowych oraz sygnalizacji pożarowej, są niezbędne do zapewnienia odpowiedniego poziomu bezpieczeństwa.

Dedykowana oferta

W obliczu dynamicznego rozwoju technologii OZE, branża ubezpieczeniowa dostosowuje swoje produkty do nowych wymagań. ERGO Hestia już od dawna oferuje objęcie ochroną różnych technologii OZE w ramach odrębnych produktów, takich jak: ubezpieczenie mienia i utraty zysku, ubezpieczenie maszyn od awarii i uszkodzeń oraz utraty zysku na skutek szkód w maszynach, ubezpieczenie OC, ubezpieczenie procesu budowy i montażu, ubezpieczenia cargo czy ubezpieczenie od ryzyk cybernetycznych. Oferujemy również dedykowane ubezpieczenie instalacji fotowoltaicznych, które oprócz ubezpieczenia szkód materialnych i przerw w produkcji energii, obejmuje parametryczne ubezpieczenie niedoborów w produkcji energii na skutek zmniejszonego promieniowania słonecznego.

Hybrydowe instalacje OZE stanowią przyszłość w optymalizacji produkcji i dystrybucji energii. Jednak specyfika tych systemów wymaga dostosowanych rozwiązań ubezpieczeniowych, które będą chronić inwestorów przed nowymi ryzykami, zapewniając stabilność i ciągłość działalności. ERGO Hestia dostrzega potrzebę wspierania klientów w realizacji ich celów biznesowych w zmieniających się okolicznościach. Ta potrzeba stała się inspiracją dla nowych Ogólnych Warunków Ubezpieczenia - elastycznych, jeśli chodzi o przedmiot ubezpieczenia oraz dających możliwość ubezpieczenia zarówno pojedynczych systemów OZE, jak i różnych konfiguracji hybryd OZE. Nowe OWU to także wygoda i kompleksowość, bo w ramach jednej polisy ubezpieczymy kilka produktów, w tym mienie od szkód materialnych (np. awaria GPO czy uszkodzenie systemu monitorującego instalację w wyniku przepięcia), straty w produkcji energii (np. w wyniku przerwy w produkcji energii w okresie gwarancyjnym lub na skutek pożaru magazynu energii) oraz odpowiedzialność cywilną (np. szkody w mieniu osób trzecich w wyniku oderwania się elementów turbiny wiatrowej).

Artykuł z Miesięcznika Ubezpieczeniowego - numer specjalny: Almanach brokerów 2025 Praktyczne wyzwania na rynku.