Jazda samochodem od zawsze była istotną częścią naszego codziennego życia. Używamy samochodów, aby jeździć do pracy, transportować towary i podróżować. Jazda samochodem wiąże się jednak z kosztami – zarówno finansowymi, środowiskowymi, jak i społecznymi. W dzisiejszych czasach, gdy zmiany klimatyczne i rosnące ceny paliw stanowią wyzwania dla kierowców i całego społeczeństwa, coraz bardziej popularna staje się jazda ekologiczna, znana powszechnie jako „Ecodriving”.

DEFINICJA

Ecodriving to technika jazdy, która ma na celu zmniejszenie zużycia paliwa, emisji gazów cieplarnianych, zużycia pojazdu oraz poprawę bezpieczeństwa ruchu drogowego. Polega ona na wpro- wadzeniu niewielkich zmian w nawykach prowadzenia pojazdu, takich jak utrzymywanie stałej prędkości, płynne przyspieszanie i hamowanie, czy odpowiednie przewidywanie sytuacji drogowej. Ecodriving może znacznie zmniejszyć zużycie paliwa, oszczędzając pieniądze kierowców i firm oraz zmniejszając wpływ jazdy na środowisko.

HISTORIA

Idea ekojazdy nie jest nowa. W rzeczywistości sięga kryzysu naftowego z lat 70. XX w., kiedy to rządy państw dotkniętych kryzysem zaczęły szukać sposobów na zmniejszenie zużycia paliwa. Trudno jednoznacznie określić, który kraj rozpoczął działania mające na celu propagowanie zasad jazdy ekologicznej, wiadomo jednak, że pierwsze profesjonalne programy ekojazdy pojawiły się w latach 90. XX w. w krajach skandynawskich (Finlandia, Szwecja) w odpowiedzi na rosnące obawy związane z emisjami dwutlenku węgla, zanieczyszczeniem powietrza i zużyciem paliwa. Jednym z pierwszych programów ekojazdy był zainicjowany w 1995 r. przez szwedzki rząd program „Miljövänlig Körning” (Ekologiczna Jazda) mający na celu zmniejszenie zużycia paliwa, redukcję emisji CO2 i ograniczenie hałasu. Program ten promował bardziej efektywne i świadome zachowania kierowców, które miały przyczynić się do ochrony środowiska i zwiększenia bezpieczeństwa na drogach. W rzeczywistości jednak koncepcja znana powszechnie jako „Ecodriving” pochodzi z Finlandii, gdzie w latach 90. w ramach programu finansowanego przez państwo spółka Motiva wraz z partnerami opracowała dwie koncepcje szkoleń z jazdy ekologicznej:

• „EcoDriving”, który dedykowano kierowcom samochodów osobowych i dostawczych,
• „KEY” (Program Środowiskowy dla Firm Transportowych) dedykowany dla kierowców autobusów i samochodów ciężarowych.

W początkowej fazie programu, w ramach organizowanych szkoleń „train-the-trainer”, wykształcono około 1000 trenerów jazdy ekologicznej i utworzono sieć ok. 100 szkół jazdy ecodrivingu. W następstwie prowadzonych działań koncepcja szkolenia „EcoDrivingu” została wdrożona do programu szkolenia kierowców, a zdobyta w trakcie szkoleń wiedza jest do dzisiaj elementem podlegającym ocenie podczas egzaminu na prawo jazdy w Finlandii. Finlandzki program ekojazdy był pionierskim przedsięwzięciem i stał się inspiracją dla innych krajów, które wdrożyły podobne inicjatywy w kolejnych latach.

W 2003 r. Komisja Europejska rozpoczęła projekt mający na celu promowanie ekojazdy. Projekt nosił nazwę „EcoDrive” i miał na celu zmniejszenie zużycia paliwa i emisji spalin o 10%. Projekt zakończył się sukcesem, a zasady ekojazdy zostały włączone do programów edukacji kierowców w kilku krajach europejskich. Obecnie zasady te funkcjonują w większości krajów Unii Europejskiej.

W 2019 r. Parlament Europejski przyjął rezolucję wzywającą do obowiązkowego szkolenia z zakresu ecodrivingu dla wszystkich zawodowych kierowców w Unii Europejskiej, a w 2020 r. Organizacja Narodów Zjednoczonych rozpoczęła kampanię „Race to Zero”, której celem jest skłonienie przedsiębiorstw, miast, regionów i inwestorów do zobowiązania się do zerowej emisji dwutlenku węgla do 2050 r. Zasady ekojazdy są postrzegane jako kluczowy element w osiągnięciu tego celu.

KORZYŚCI

Według analiz Komisji Europejskiej, ekojazda może zmniejszyć zużycie paliwa nawet o 15%. Pozwala to nie tylko zaoszczędzić pieniądze, ale także ograniczyć emisję CO2. Gdyby wszyscy kierowcy w UE stosowali zasady ekojazdy, emisja CO2 mogłaby zostać zmniejszona nawet o 5,4 mld ton rocznie, co stanowi równowartość rocznej emisji CO2 przez 8 mln samochodów.

Co więcej, ecodriving przyczynia się również do zmniejszenia zanieczyszczenia powietrza, które jest istotnym problemem w wielu miastach na całym świecie. Według Światowej Organizacji Zdrowia (WHO), zanieczyszczenie powietrza jest odpowiedzialne za 4,2 mln przedwczesnych zgonów każdego roku. Pojazdy są jednym z głównych źródeł zanieczyszczenia powietrza, emitując szkodliwe składniki spalin, takie jak tlenki azotu, cząstki stałe, czy dwutlenek węgla.

Korzyści z ekojazdy nie ograniczają się jedynie do środowiska i bezpieczeństwa. Ma ona również pozytywny wpływ na gospodarkę. Koszty paliwa są znaczącym wydatkiem dla wielu firm i osób prywatnych. Stosując techniki ekojazdy, można zmniejszyć zużycie paliwa, a tym samym zmniejszyć koszty transportu. Dodatkowo, zmniejszenie zużycia paliwa oznacza również zmniejszenie naszej zależności od ropy naftowej, która jest zasobem skończonym.

Oprócz korzyści dla środowiska i korzyści finansowych, ekojazda niesie ze sobą również profity dla bezpieczeństwa ruchu drogowego. Techniki ekojazdy, takie jak utrzymywanie bezpiecznej odległości od poprzedzającego pojazdu, przewidywanie ruchu drogowego i unikanie gwałtownego hamowania, mogą zmniejszyć ryzyko wypadków nawet o 10%.

PROPOZYCJA DLA FIRM

Ecodriving to doskonałe rozwiązanie dla firm transportowych i flot pojazdów, mogące przynosić znaczące korzyści ekonomiczne. Poprzez zmniejszenie zużycia paliwa firmy mogą zaoszczędzić na jego kosztach, co może mieć znaczący wpływ na ich wyniki finansowe. Ecodriving może również zwiększyć żywotność pojazdów poprzez zmniejszone zużycie eksploatacyjne silnika i innych elementów, np. układu hamulcowego czy ogumienia.
Co więcej, ekojazda może poprawić bezpieczeństwo przedsiębiorstwa. Przyjmując bardziej płynny i wydajny styl jazdy, kierowcy są mniej skłonni do przekraczania prędkości lub podejmowania ryzykownych zachowań. Może to skutkować mniejszą liczbą wypadków, a co za tym idzie – niższymi składkami ubezpieczeniowymi.
Ponadto ekojazda może poprawić zadowolenie klientów. Zmniejszając zużycie paliwa i emisję spalin, firmy mogą pozycjonować się jako odpowiedzialne społecznie i świadome ekologicznie.

WDROŻENIE ZASAD EKOJAZDY

Wraz z rosnącymi obawami dotyczącymi środowiska naturalnego, firmy stoją pod presją konieczności zmniejszania swojego śladu węglowego, a tym samym prowadzenia działań w zakresie zrównoważonego rozwoju. Jednym ze sposobów na osiągnięcie tego celu jest wdrożenie zasad ecodrivingu, które może odbywać się na kilka sposobów. Jednym z nich jest zapewnienie szkoleń i edukacji dla kierowców. Może to obejmować nauczanie kierowców o technikach ecodrivingu i korzyściach z niego płynących. Może to również obejmować przekazywanie kierowcom informacji zwrotnych na temat ich nawyków jazdy, takich jak zużycie paliwa i emisja spalin, oraz zachęcanie ich do wprowadzania zmian w nawykach jazdy. Innym sposobem zachęcania do ecodrivingu jest dostarczanie kierowcom zachęt określonych właściwym systemem motywacyjnym. Mogą one obejmować nagrody za oszczędne prowadzenie pojazdu lub kary za jazdę nieefektywną. Dobrze opracowany system indywidualnego nagradzania/karania pracowników w krótkim okresie może znacznie ograniczyć liczbę kolizji/wypadków drogowych z udziałem pojazdów floty, a jednocześnie wpłynąć na ekonomię poruszania się pojazdami przez kierowców.

Wykorzystanie technologii może również pomóc firmom we wdrażaniu zasad ecodrivingu. Jako szczególnie istotne rozwiązania technologiczne wskazuje się systemy telematyczne mogące dostarczać danych na temat zużycia paliwa, emisji, stylu jazdy. Dane te mogą być wykorzystane do zidentyfikowania obszarów wymagających wprowadzenia działań naprawczych i szkoleniowych.

SZKOLENIA/EDUKACJA

Proponowanym sposobem wdrożenia zasad ecodrivingu jest opracowanie systemu szkoleń z zakresu ekologicznej jazdy dla pracowników, którzy wykorzystują pojazdy w ramach realizacji obowiązków służbowych. Dzięki szkoleniom kierowcy poznają zasady ekojazdy oraz uczą się wdrażać je w jeździe codziennej. Obejmuje to takie techniki jak: płynne przyspieszanie i hamowanie, utrzymywanie stałej prędkości i przewidywanie sytuacji drogowej. Stosując te zasady, kierowcy mogą zmniejszyć ilość zużywanego paliwa, a tym samym zmniejszyć koszty funkcjonowania firm. Ponadto ograniczenie zużycia paliwa zmniejsza również emisję dwutlenku węgla, co jest korzystne dla środowiska.

Przykład 1

Przeprowadzenie szkoleń kierowców i wdrożenie zasad ekologicznej jazdy we flocie firmowej posiadającej 50 zestawów pojazdów złożonych z ciągnika siodłowego i naczepy, pokonujących dystans 12 tys. km. miesięcznie, może skutkować zmniejszeniem zużycia paliwa nawet o 10%, co w konsekwencji może przełożyć się na oszczędność finansową w wysokości nawet do ok. 1,31 mln zł rocznie.

Techniki ekojazdy nie tylko zmniejszają zużycie paliwa, ale także powodują mniejsze zużycie pojazdu. Na przykład płynne przyspieszanie i zwalnianie zmniejsza obciążenie silnika i hamulców, co prowadzi do ograniczenia liczby napraw i czynności wymiany elementów eksploatacyjnych. Oznacza to, że firmy wdrażające szkolenia z zakresu ekologicznej jazdy mogą w dłuższej perspektywie zaoszczędzić na kosztach utrzymania floty pojazdów.

Przykład 2

Przeprowadzenie szkoleń kierowców i wdrożenie zasad ekologicznej jazdy we flocie firmowej posiadającej 100 pojazdów osobowych, pokonujących dystans 3 tys. km. miesięcznie, może skutko- wać zmniejszeniem zużycia paliwa nawet o 10%, co w konsekwencji może przełożyć się na oszczędność finansową w wysokości nawet do ok. 180 000 zł rocznie.

Szkolenie z ekologicznej jazdy skupia się również na bezpieczeństwie, ucząc kierowców przewidywania sytuacji drogowych, unikania nagłych zatrzymań i startów oraz utrzymywania bezpiecznej odległości za pojazdem. Stosując się do tych wskazówek, kierowcy mogą zmniejszyć ryzyko wypadków, co jest korzystne zarówno dla kierowcy, jak i dla firmy. Mniej wypadków oznacza niższe składki ubezpieczeniowe i mniej roszczeń odszkodowawczych. Wdrażając szkolenia z ekologicznej jazdy, firmy mogą zademonstrować swoje zaangażowanie w zrównoważony rozwój, jednocześnie poprawiając swoje wyniki finansowe.

SYMULATORY EKOLOGICZNEJ JAZDY

Jednym ze sposobów na zapewnienie kierowcom szkolenia z zakresu ekologicznej jazdy jest wykorzystanie symulatorów w formule „komputer zamiast samochodu”. Symulatory te zapewniają bezpieczne i kontrolowane środowisko jazdy, w którym kierowcy mogą ćwiczyć swoje umiejętności bez ryzyka uszkodzenia pojazdów lub odniesienia obrażeń uczestników. Symulatory mogą symulować szeroki zakres warunków drogowych, w tym różne warunki pogodowe i wzorce ruchu drogowego, oraz dostarczać natychmiastowych informacji zwrotnych na temat działania kierowcy. Taka informacja zwrotna pozwala określić obszary, które wymagają wprowadzenia działań mających na celu doskonalenie umiejętności kierowców.

Ponadto symulatory jazdy ekologicznej można dostosować do konkretnych potrzeb firmy. Mogą być zaprogramowane tak, aby symulować różne typy pojazdów i warunki jazdy, z którymi pracownicy spotykają się w swojej codziennej pracy. Gwarantuje to, że szkolenie jest istotnie praktyczne i sprawia, iż jest bardziej skuteczne w poprawie zachowań kierowców i zmniejszeniu zużycia paliwa.

Szkolenie z ekologicznej jazdy jest wartościową inwestycją dla firm, które chcą zmniejszyć swój ślad węglowy, obniżyć koszty utrzymania i poprawić bezpieczeństwo kierowców, a wykorzysta- nie symulatorów ekologicznej jazdy może zapewnić bezpieczny i skuteczny sposób prowadzenia takiego szkolenia.

Przykład 3

Średni koszt symulatorowego szkolenia 100 kierowców floty pojazdów ciężarowych (podwójna obsada) wyniesie 65 tys. zł brutto, co przy założeniach dotyczących obniżenia kosztów spalania nawet do 1,31 mln zł rocznie, daje korzyść finansową dla przedsiębiorstwa w kwocie 1,245 mln zł rocznie.

PRZYSZŁOŚĆ ROZWOJU MOTORYZACJI

Obecnie ekojazda stała się koncepcją głównego nurtu, a jej zalety promują rządy, organizacje non-profit i przemysł motoryzacyjny. Wiele krajów wprowadziło inicjatywy związane z ekologiczną jazdą, w tym programy edukacyjne dla kierowców, zachęty dla oszczędnych pojazdów oraz przepisy promujące oszczędność paliwa. Ecodriving jest obecnie postrzegany jako ważne narzędzie redukcji emisji gazów cieplarnianych i walki ze zmianami klimatu.

Ecodriving stał się również jednym z kluczowych czynników wpływających na rozwój branży pojazdów ciężarowych. Czołowi producenci pojazdów wprowadzają fabryczne rozwiązania wspomagania jazdy oparte na formule eco-routingu, który polega na określeniu najbardziej efektywnej energetycznie trasy przejazdu pojazdu pomiędzy punktem załadunku i rozładunku.

Eco-routing to pojęcie określające funkcjonalność nowoczesnych systemów nawigacji GPS połączonych ze sterownikami pojazdu, która pomaga kierowcom wybrać najbardziej paliwooszczędną trasę do celu. System wykorzystuje dane o ruchu drogowym w czasie rzeczywistym, wysokość nad poziomem morza i inne czynniki, aby obliczyć trasę, która zużyje najmniej paliwa i spowoduje najmniejszą ilość emisji.

Eco-routing uwzględnia różne czynniki wpływające na zużycie paliwa, takie jak nachylenie drogi, natężenie ruchu i ograniczenia prędkości. Na przykład, jeśli kierowca pokonuje długi dystans, eco-routing może zasugerować trasę, która unika stromych wzniesień, ponieważ ich pokonywanie wymaga więcej energii, a więc i paliwa, a w przypadku konieczności przejazdu przez wzniesienia system umożliwia dostosowanie charakterystyki pracy silnika, czy np. tempomatu.

Podobnie eco-routing może sugerować trasę, która omija korki, ponieważ jazda na biegu jałowym w korku może powodować straty paliwa. Eco-routing może być użytecznym narzędziem dla kierowców, którzy chcą zmniejszyć zużycie paliwa i wpływ na środowisko. Może również pomóc operatorom flot zaoszczędzić pieniądze na kosztach paliwa i zmniejszyć emisję dwutlenku węgla. Ponadto, eco-routing może być stosowany w połączeniu z innymi technika- mi ekologicznej jazdy, takimi jak płynne przyspieszanie i utrzymywanie stałej prędkości, w celu dalszej poprawy efektywności paliwowej lub z funkcjonującym w przedsiębiorstwie systemem telematycznym.

PODSUMOWANIE

Ekojazda to nie tylko modny trend, ale wartościowa praktyka, która przynosi korzyści zarówno dla środowiska naturalnego, kierowców, jak i przedsiębiorstw. Wdrażając zasady ekojazdy możemy zmniejszyć zużycie paliwa, zminimalizować emisję gazów cieplarnianych i pomóc w ochronie środowiska. Firmy, które wdrażają zasady ekojazdy w swoich flotach mogą zaoszczędzić na kosztach paliwa, zmniejszyć koszty utrzymania i poprawić swój wizerunek jako organizacji odpowiedzialnych za środowisko. To dobry czas, aby zacząć myśleć o wdrażaniu zasad ecodrivingu również w swoim codziennym życiu i pracy. Dzięki temu możemy przyczynić się do zmniejszenia negatywnego wpływu motoryzacji na środowisko naturalne i stworzyć bardziej zrównoważony model transportu.